In-Mind blog

Waarom is goede voornemens volhouden toch zo lastig? De psychologie en een praktisch hulpmiddel

• geschreven door Mike Keesman

Nieuw jaar, nieuwe kansen. Lukt het dit jaar dan wel om af te vallen, met alcohol te minderen, of nou eens meer aan ontspanning te doen? Met een voornemen komen is makkelijk. Het volhouden daarvan lukt vaak helaas niet (Sheeran & Webb, 2016). Het taartje is vaak toch net te lekker, dat feestje te gezellig, en die klus op werk te belangrijk. En dan blijkt je goede voornemen toch net niet zo’n prioriteit te hebben: helaas, weer niet gelukt. Gelukkig is er al veel wetenschappelijk onderzoek over hoe je een voornemen volhouden toch wél een prioriteit maakt. 

_{Afbeelding van Brina Blum via Unsplash}

Waarom is het volhouden van een goed voornemen toch zo lastig?

Uit psychologisch onderzoek leren we dat menselijk gedrag niet alleen voortkomt uit rationeel denken en voornemens om lange-termijn doelen te behalen, i.e. “homo economicus”. Gezondheidsgedrag wordt namelijk beïnvloed door vele andere processen waar we onszelf niet altijd geheel bewust van zijn (Hofmann, Friese, & Wiers, 2008). 

Verleidingen blijven. Zelfs als we besluiten het komende jaar af te gaan vallen, dan zal dat taartje of dat wijntje niet plotseling minder lekker worden. Zodra je op een feestje bent, en dat taartje ziet, begint je brein zich direct die zoete smaak voor te stellen, hoe lekker het zou zijn: het water staat je in de mond, en dan ga je toch eten (Keesman, Aarts, Häfner, & Papies, 2017). Zou het niet fijn zijn als het volhouden van je goede voornemen ook zo belonend zou worden? 

Voorkeur voor het heden. Veel psychologisch onderzoek duidt erop dat de mens zaken in het heden als meer belonend ervaren dan zaken in de toekomst (Chapman, 1996). Een typisch voorbeeld dat vaak wordt gegeven is dat mensen liever €50 nu krijgen dan €100 over een jaar. Deze voorkeur voor het heden kan ook het volhouden van goede voornemens in de weg zitten: je kan nu direct genieten van een taartje, of je kunt pas over een half jaar genieten als je dan misschien bent afgevallen. Zou het niet handig zijn als het volhouden van voornemens niet alleen in de toekomst, maar juist in het heden belonend zou zijn? 

Aversie tegen verlies. De mens weegt verlies zwaarder dan een beloning (Tversky & Kahneman, 1992): €50 euro verliezen zorgt voor een grotere vermindering in tevredenheid, dan dat €50 beloning aan tevredenheid oplevert. Vaak is de ongezonde keuze waarmee je jouw voornemen niet nakomt belonend op de korte termijn, zoals een lekker taartje waarvan je nu kan genieten. Zou het niet handig zijn als zo’n ongezonde keuze direct als zwaarder verlies wordt ervaren, dan dat deze belonend is?

Tips voor een stok achter de deur om je voornemens vol te houden.

Samengevat zijn er twee processen die je goede voornemens kunnen ondersteunen: 1) Korte-termijn beloningen geven voor het volhouden van een goed voornemen, en 2) het niet volhouden van je voornemen op de korte termijn als verlies te laten ervaren. Twee programma’s die goed inspelen op deze psychologische processen zijn:

StickK. Opwww.stickk.com kan je een uitdaging met jezelf aangaan. Je legt geld in op het halen van je eigen voornemen. Haal je het doel? Dan krijg je dit geld terug, een korte-termijn beloning aan jezelf. Haal je het doel niet? Dan verlies je dit geld. Het principe van aversie tegen verlies wordt hier extra sterk vormgegeven doordat het verlies naar een anti-doel toe gaat, zoals een donatie aan je minst favoriete politieke partij of voetbalclub.  

WayBetter. Via www.waybetter.com kan je een vergelijkbare uitdaging met jezelf aangaan door geld in te leggen. Je strijdt daarbij tegen anderen. Hou jij je voornemen vol? Dan krijg je jouw inleg terug, en als extra ontvang je een deel van het geld van mensen die hun voornemen niet volhouden. Het volhouden van jouw goede voornemen wordt zo echt een prioriteit omdat het extra belonend wordt gemaakt.  

Er wordt wetenschappelijk onderzoek gedaan om in de toekomst nog betere programma’s te ontwikkelen die helpen met het volhouden van goede voornemens (bijvoorbeeld het BENEFIT programma, zie Keesman et al., 2018). Wil je dit jaar je goede voornemen volhouden? Zorg er dan voor dat je goede voornemen op de korte termijn belonend is!

Referenties

Chapman, G. B. (1996). Temporal discounting and utility for health and money. Journal of Experimental Psychology. Learning, Memory, and Cognition, 22(3), 771–791.

Hofmann, W., Friese, M., & Wiers, R. W. (2008). Impulsive versus reflective influences on health behavior: a theoretical framework and empirical review. Health Psychology Review, 2(2), 111–137. https://doi.org/10.1080/17437190802617668

Keesman, M., Aarts, H., Häfner, M., & Papies, E. K. (2017). Mindfulness Reduces Reactivity to Food Cues: Underlying Mechanisms and Applications in Daily Life. Current Addiction Reports, 4(2), 151–157. https://doi.org/10.1007/s40429-017-0134-2

Keesman, M., Janssen, V., Kemps, H., Hollander, M., Reimer, W. S. op, Gemert-Pijnen, L. van, … Evers, A. (2018). BENEFIT for all: An ecosystem to facilitate sustained healthy living and reduce the burden of cardiovascular disease. European Journal of Preventive Cardiology, 2047487318816388. https://doi.org/10.1177/2047487318816388

Sheeran, P., & Webb, T. L. (2016). The Intention-Behavior Gap: The Intention-Behavior Gap. Social and Personality Psychology Compass, 10(9), 503–518. https://doi.org/10.1111/spc3.12265

Tversky, A., & Kahneman, D. (1992). Advances in prospect theory: Cumulative representation of uncertainty. Journal of Risk and Uncertainty, 5(4), 297–323. https://doi.org/10.1007/BF00122574