In-Mind blog

Hoe heter, hoe beter? Hoe de warme zomer kan helpen om klimaatverandering tegen te gaan.

• geschreven door Loes Kreemers

Wat kan de psychologie ons vertellen over mensen hun bereidwilligheid om klimaatverandering tegen te gaan? En wat is de invloed van extreem weer op die bereidwilligheid?

_{Afbeelding van Flickr.com (https://www.flickr.com/photos/zizzy/128710523/in/photolist-cnF9X-fyv8Jq-...), CC BY-NC 2.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.0/)}

De herfst is net begonnen en dat is even wennen na de warmste zomer ooit. Sinds het begin van de historische metingen in 1706 is de gemiddelde zomertemperatuur in Nederland niet zo hoog geweest als dit jaar (Damen, 2018). Hoewel warm en zonnig weer onze stemming positief beïnvloedt (Denissen, Butalid, Penke, & van Aken, 2008), is de aanhoudende warmte en droogte ook zorgelijk. De recordtemperaturen van deze zomer zijn immers een teken van de opwarming van de aarde, die ook in Nederland voelbaar wordt (Global Climate Report for June 2018) en die zonder ingrijpen voor een onomkeerbare wereldwijde catastrofe zorgt (o.a door stijging van de zeespiegel; Xu & Ramanathan, 2017). Terwijl het einde der tijden als het zwaard van Damocles boven ons hoofd hangt, werden er deze zomer een record aantal airco’s gekocht (Blotenburg, 2018). Onze niet-duurzame keuzes verraden dat de urgentie om het klimaat te ontzien maar niet wil doordringen. De psychologie kan daar een verklaring voor geven en vertelt ons ook dat de warmte juist kan bijdragen aan milieubewustzijn.

Onderzoek laat zien dat veelal gedacht wordt dat het moment waarop de consequenties van klimaatverandering voelbaar worden, ver in de toekomst ligt. De risico’s die gepaard gaan met klimaatverandering zouden alleen mensen raken die ver in de toekomst geboren worden of in verre landen wonen (Lorenzoni, & Pidgeon, 2006). Deze aannames plaatsen de problematiek op afstand in tijd (niet nu, maar ver in de toekomst), in ruimte (niet hier, maar in andere landen) en op sociale afstand (niet bij ons, bij anderen). Daarnaast heerst er, ondanks de groeiende wetenschappelijke consensus (zie Cook et al., 2016 voor een meta-analyse), onzekerheid over de ernst van de problematiek en over de rol van de mens in klimaatverandering (Leiserowitz, Maibach, Roser-Renouf, Smith, 2010). Die onzekerheid en boven genoemde factoren (afstand in tijd, afstand in ruimte en sociale afstand) dragen bij aan een flinke psychologische afstand tot klimaatproblematiek (Milfont, 2010) Met andere woorden, dit zorgt ervoor dat mensen klimaatproblematiek niet als ‘hun’ probleem zien. 

In een onderzoek onder ruim 1800 Britten werd psychologische afstand gemeten door te vragen hoe eens mensen het waren met uitspraken als: “Klimaatverandering zal grote impact hebben op mensen zoals ik”, “Klimaatverandering zal vooral effect hebben op gebieden hier ver vandaan” en “Ik ben onzeker of klimaatverandering wel echt plaatsvindt”. De resultaten lieten zien dat hoe groter de psychologische afstand, hoe minder bezorgd en hoe minder bereid tot actie mensen waren om hun energieverbruik terug te brengen (Spence, Poortinga, & Pidgeon, 2012). Om mensen aan te zetten tot actie lijkt het dus van belang om de psychologische afstand te verkleinen.

Het extreme weer van de afgelopen tijd kan helpen bij het verkleinen van de psychologische afstand. Het weer is namelijk direct waarneembaar in het hier en nu. Onderzoek toont inderdaad aan dat de opvattingen van mensen over klimaatverandering beïnvloed worden door actuele weersomstandigheden (bijvoorbeeld buitenluchttemperatuur; Joireman, Truelove, & Duell, 2010; droogte; Evans et al., 2015). In een onderzoek werden mensen gevraagd om aan te geven hoe zeker ze ervan waren dat de opwarming van de aarde nu plaatsvindt. Op dagen dat het buiten warmer was, waren mensen meer overtuigd van de opwarming van de aarde (Joireman, Truelove, & Duell, 2010). Mensen die geloofden dat de aarde aan het opwarmen is, waren bereid om meer te betalen voor producten en diensten die de opwarming van de aarde tegen gaan. Ook uit dit onderzoek bleek dus dat mensen eerder bereid zijn hun gedrag te veranderen als ze geloven dat klimaatverandering echt plaatsvindt in het hier en nu.

Kortom: als je mensen wilt overtuigen van klimaatverandering en wilt aanmoedigen om tot actie over te gaan, verklein de psychologische afstand en herinner ze aan deze mooie zomer!

Referentielijst 

Blotenburg, S. (2018). Run op airco en ventilator: 'Na vandaag zijn we door voorraad heen'. Online news article retrieved September 2018 from https://www.rtlnieuws.nl/business/artikel/4308166/run-op-airco-en-ventil...

Cook, J., Oreskes, N., Doran, P. T., Anderegg, W. R. L., Verheggen, B. Maibach, E. W., Carlton, J. S., Lewandowsky, S., Skuce A. G., Green, S. A., Nuccitelli, D., Jacobs, P., Richardson, M., Winkler, B., Painting, R., & Rice, K. (2016). Consensus on consensus: a synthesis of census estimates on human-caused global warming. Environmental Research Letters, 11,1-7.

Damen, Y., (2018). Warmste zomer in ruim 300 jaar. Online news article retrieved September 2018 from https://nieuws.weeronline.nl/18-8-2018-warmste-zomer-in-ruim-300-jaar/

Denissen, J. J. A., Butalid, L., Penke, L., & van Aken, M. A. G. (2008). The effects of weather on daily mood: A multilevel approach. Emotion, 8, 662–667.

Evans, J. M., Calabria, J., Borisova, T., Boellstorf, D. E., Sochacka, N. (2015). Effects of local drought condition on public opinions about water supply and future climate change. Climatic Change, 132,193–207.

Lorenzoni, I., & Pidgeon, N. (2006) Public views on climate change: European and USA perspectives. Climatic Change, 77,73–95.

Milfont T. L. (2010) Global warming, climate change and human psychology. In Corral-Verdugo V, Garcia-Cadana, C. H., & Frias-Arment, M.(eds). Psychological Approaches to Sustainability: Current Trends in Theory, Research and Practice. New York: Nova Science.

NOAA National Centers for Environmental Information, State of the Climate: Global Climate Report for June 2018, published online July 2018, retrieved on September 11, 2018 from https://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/201806.

Spence, A., Poortinga, W., & Pidgeon, N. (2012). The psychological distance of climate change. Risk Analysis, 32,957–972.

Xu, Y., & Ramanathan, V. (2017). Well below 2 ° C : Mitigation strategies for avoiding dangerous to catastrophic climate changes. PNAS, 114,10315–10323.