In-Mind blog

Bikini-stress: zon, zee en misschien het strand?

• geschreven door Anneloes Kip

Mogelijk ben je één van die mensen die vol enthousiasme een zonvakantie aan het strand heeft geboekt en schoot je daarna (zoals ik) spontaan in de stress door de gedachte aan het dragen van je badkleding. Dat velen dromen van een ultiem strandlichaam is een bekend en lucratief onderwerp voor glossy’s en (sociale-) media. Wie zoekt naar de term ‘bikini body’ op google vindt niet alleen 530.000.000 resultaten, maar wordt bovendien gemakkelijk doorverwezen naar bikini body workouts en dieetplannen. Op deze wijze lijkt de populaire media in te spelen op iedereen die zich zorgen maakt over zijn of haar lichaam en voor wie badkleding leidt tot blinde paniek. Maar wat vertelt de wetenschap ons over bikinistress?

Afbeelding van pixabay (https://pixabay.com/nl/yoga-pose-rekken-gezondheid-2607017/), CC0 (https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.nl)

Na een eerste duik in de literatuur blijkt dat bikinistress gerelateerd kan worden aan een breed scala aan onderwerpen, zoals de filosofie en psychologie van het uiterlijk, schoonheidsidealen en lichaamsperceptie, maar ook aan onderzoek naar eetproblematiek, (sociale-)media en toerisme. Sociaal-culturele theorieën die hierbij naar voren komen, vertellen over het proces waarbij mensen door anderen worden beschouwd als slechts een ‘lichamelijk lustobject’ (Frederickson & Roberts, 1997). Wanneer mensen ditzelfde beeld overnemen richting zichzelf en hun eigen lijf, kan dit leiden tot gevoelens van schaamte en onzekerheid over het eigen lichaam en eetproblemen. Ook wordt omschreven dat lichaamsontevredenheid bij sommige vrouwen ontstaat, doordat zij een sociaal-cultureel schoonheidsideaal vanuit de media overnemen als persoonlijke norm waarmee zij hun eigen uiterlijk vergelijken (Thompson & Heinberg, 1999). Maar hoe zijn deze theorieën precies onderzocht als het gaat om lichaamsontevredenheid over het dragen van badkleding?

Inkijk in enkele specifieke studies vertelt ons meer over schaamte bij het dragen van een badpak en het zien van modellen in bikini uit de media. Zo is er bijvoorbeeld een onderzoek uitgevoerd waarin vijfenzeventig vrouwen gevraagd werd om alleen, in een paskamer, een kledingitem te passen en te beoordelen in een spiegel (Frederickson, Roberts, Noll, Quinn, & Twenge, 1998). Willekeurig verdeeld, pasten vrouwen of een trui of een badpak. Zoals verwacht bracht het passen van zwemkleding een sterkere ervaring van lichaamsgerichte schaamte teweeg. Bovendien duidde het onderzoek aan dat de vrouwen in badpak zichzelf als ‘lichamelijk lustobject’ beschouwden, terwijl zij alléén in het pashokje waren en dus niet gezien of beoordeeld konden worden door anderen. 

In nieuwer onderzoek kregen honderd zevenenzeventig vrouwelijke studenten mediabeelden te zien van modellen in bikini of badpak (Dalley, Buunk, & Umit, 2009). Eén groep keek naar foto’s van modellen uit plussize mode tijdschriften, terwijl de andere groep keek naar slanke modellen, die meer representatief waren voor het westerse schoonheidsideaal. De resultaten toonden dat deelnemers meer ontevredenheid over hun lichaamsbeeld omschreven na het zien van de slanke ten opzichte van de plussize modellen. De groep studenten die naar plussize modellen had gekeken, bleek wel meer lichaamsontevredenheid te omschrijven naarmate zij een hogere Body Mass Index hadden en/of hoger scoorden op een vragenlijst over neuroticisme. Volgens de auteurs kan dit komen doordat deze groep overeenkomsten ziet tussen zichzelf en de vollere, en dus volgens de norm ‘minder aantrekkelijke’, modellen.

Al met al lijkt deze beperkte weergave van studies misschien weinig onthullend als het gaat om de precieze oorzaken van bikinistress. Maar het gegeven dat het onderwerp bikinistress raakt aan vele onderzoeksvelden betekent hopelijk ook dat er veel aanknopingspunten zijn voor preventie, steun en advies. Verrassend genoeg lijken sommige mensen een niet-wetenschappelijke en gewaagde oplossing te hebben gevonden voor bikinistress. Een inspirerende tip kwam van een vriendin die zich niet lekker voelde in haar zwemkleding: zij gaat dit jaar namelijk voor het eerst naar het naaktstrand. Ook het tijdschrift LINDA (juni-juli 2018) promoot een stuk over “Oma’s in bikini: ‘Het liefst zon ik naakt’”. Is het naaktstrand soms een unieke omgeving die immuun is voor sociaal-culturele schoonheidsidealen? Of zijn naakt-strandgangers op de een of andere manier bestand tegen (de negatieve gevolgen van) het vergelijken met een ultiem strandlichaam? Wat betekenen antwoorden hierover voor mensen die wel bikinistress ervaren? Wellicht zijn er deze zomer wetenschappers die zin hebben om te beginnen met een observatieonderzoek op het (naakt)strand?

Referentielijst 

• Dalley, S. E., Buunk, A. P., & Umit, T. (2009). Female body dissatisfaction after exposure to overweight and thin media images: The role of body mass index and neuroticism. Personality and Individual Differences, 47(1), 47-51. doi: 10.1016/j.paid.2009.01.044
• Fredrickson, B. L., & Roberts, T. A. (1997). Objectification theory: Toward understanding women's lived experiences and mental health risks. Psychology of women quarterly, 21(2), 173-206. doi: 10.1111/j.1471-6402.1997.tb00108.x
• Fredrickson, B. L., Roberts, T. A., Noll, S. M., Quinn, D. M., & Twenge, J. M. (1998). That swimsuit becomes you: sex differences in self-objectification, restrained eating, and math performance. Journal of personality and social psychology, 75(1), 269. doi: 10.1037/h0090332
• Thompson, J. K., & Heinberg, L. J. (1999). The media's influence on body image disturbance and eating disorders: We've reviled them, now can we rehabilitate them?. Journal of social issues, 55(2), 339-353. doi: 10.1111/0022-4537.00119