Het nieuwe normaal

• geschreven door Ceciel Heijkants

Sinds de coronacrisis is dat wat we “normaal” vinden sterk veranderd. Waar we eerst op een verjaardag het bezoek één voor één drie kussen op de wang gaven, steken we nu een elleboog naar elkaar uit of roepen we al zwaaiend naar de visite “Ik doe het maar even zo!”. Er zijn ook gasten op het feestje die elkaar vastpakken of een knuffel geven. Een tijd geleden geen enkel probleem, maar nu kunnen deze knuffelaars scheve gezichten verwachten. 

_{Afbeelding van Gustavo Fring via Pexels} 

Wat we doen (of niet doen) baseren we in het algemeen op sociale normen. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen wat we anderen zien doen (beschrijvende normen) en wat we vinden dat anderen behoren te doen (voorschrijvende normen). Wat valt onder die normen is flexibel. Mensen passen hun doen en laten aan wanneer zij gedrag zien in de omgeving en waarvan zij denken dat de omgeving het gepast vindt (Borsari & Carey, 2003; Cialdini, Kallgren & Reno, 1991). Start tante Sjaan de polonaise op de verjaardag? Dan kun je dat interpreteren als normaal gedrag en aanhaken, aangezien je het in de omgeving ziet gebeuren (beschrijvende norm). Je kunt er ook voor kiezen om de stoet aan je voorbij te laten gaan, omdat jij denkt dat anderen het zouden afkeuren (voorschrijvende norm). 

De recentelijke verandering van normen kwam met name door de vanuit de overheid opgelegde regels om de verspreiding van het Corona virus zo veel mogelijk in te beperken. In Nederland waren dat de vier basisregels 1) blijf bij klachten thuis en laat u testen, 2) houd 1,5 meter afstand van anderen, 3) werk zoveel mogelijk thuis en 4) vermijd drukte. Inmiddels zijn daar nog twee regels bijgekomen; was vaak uw handen, hoest en nies in uw elleboog en draag een mondkapje in publieke binnenruimtes. Vele onderzoekers waren direct geïnteresseerd in deze veranderingen en verdiepten zich in de vraag wat bijdraagt aan het conformeren aan de nieuwe normen. Recent onderzoek bevestigt de invloed van de beschrijvende en voorschrijvende normen op ons gedag. Goldberg en collega’s (2020) vonden in een survey onderzoek naar preventieve gedragingen onder bijna 4000 Amerikanen dat het waarnemen van sociale normen van vrienden en familie samenhing met de mate waarin de deelnemers zelf vergelijkbaar gedrag vertonen. Hoe vaak vrienden en familie gedrag vertonen ter preventie van het Corona virus en hoe belangrijk zij dit vinden (sociale normen) hangt dus samen met in hoeverre deelnemers zelf preventief gedrag vertonen (zoals handen wassen of het vermijden van feestjes) (Goldberg et al., 2020). 

Een web-experiment onder 3500 Japanners laat ook zien dat mensen gedrag vertonen gebaseerd op wat anderen doen (Kitamura & Yamada, 2020). De onderzoekers vroegen hun deelnemers hoeveel niet noodzakelijke tijd ze buitenshuis hadden gespendeerd, genaamd ‘outing time’. Noodzakelijke taken waren boodschappen doen of naar het werk, het ziekenhuis of school gaan. Vervolgens werden deelnemers geconfronteerd met de gemiddelde outing time van anderen. Deelnemers die te horen kregen dat ze langere outing time hadden gehad dan anderen, en daarmee afweken van de sociale norm, bleken zich vervolgens meer te conformeren met social distancing maatregelen. Zij hadden de neiging om af te zien van onnodige uitjes in het weekend erna en verminderde het aantal minuten onnodig buitenshuis (Kitamura & Yamada, 2020). Ook recent vragenlijstonderzoek in Nederland sluit aan bij deze bovengenoemde bevindingen. In het onderzoek van De Jong en collega’s werd medio juni een representatief deel van de Nederlandse bevolking (N=1.504) gevraagd naar de naleving van de coronamaatregelen middels zelfrapportage. Hieruit blijkt dat wanneer Nederlanders in hun eigen netwerk zien dat mensen zich aan de maatregelen houden (beschrijvende normen) dit samenhangt met het strikter naleven van de regels (De Jong et al., n.d.). De mate waarin we denken dat ons netwerk het noodzakelijk vindt om zich aan de coronamaatregelen te houden (voorschrijvende normen), heeft geen directe relatie met het strikt(er) naleven van de coronamaatregelen. Voorschrijvende normen vergroten onze gevoelens van verplichting (jegens de maatschappij en onszelf) en hangt daarmee samen met een sterkere neiging om maatregelen strikt op te volgen. Opvallend is dat enkel het gedrag van de mensen in het eigen netwerk bepalend is in het naleven van de maatregelen, niet het gedrag van de mensen in de samenleving in het algemeen (De Jong et al., n.d.). In Nederland lijken we dus iets minder gemakkelijk beïnvloedbaar door de normen van anderen, tenzij het gaat om de normen van mensen uit onze directe omgeving. 

Laten we ons dan alleen maar leiden door anderen? Nee, er zijn ook zaken die we niet of minder sterk beoordelen in vergelijking met anderen, maar juist beoordelen in vergelijking met onze eigen standaard (persoonlijke normen). In de praktijk worden onze persoonlijke normen steeds vaker op de proef gesteld naarmate de coronatijd vordert. Waar 78 procent van de Nederlanders aangaf in april/mei de coronamaatregelen strikt of heel strikt te volgen, was dat in juni nog 43 procent. Het percentage mensen dat de maatregelen helemaal niet of slechts een beetje naleefde steeg van 5 procent in april/mei naar 12 procent in juni (De Jong et al., n.d.). Zie jij deze verschuiving ook in jouw eigen omgeving? En heeft dat invloed op hoe jij je zelf gedraagt?

Referenties 

Borsari, B., & Carey, K. B. (2003). Descriptive and injunctive norms in college drinking: A meta- analytic integration. Journal of Studies on Alcohol, 64(3), 331–341. 

Cialdini, R. B., Kallgren, C. A., & Reno, R. R. (1991). A focus theory of normative conduct. In M. P. Zanna (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology. San Diego, CA: Academic Press. 

De Jong, S., Stark, T., Stasio, V. D., & Verkuyten, M. (n.d.). Corona in de ban? Zeg het elkaar dan! 44. 

Goldberg, M. H., Gustafson, A., Maibach, E., Linden, S., Ballew, M. T., Bergquist, P., … Leiserowitz, A. (2020, May 4). Social norms motivate COVID-19 preventive behaviors. https://doi.org/10.31234/osf.io/9whp4

Kitamura, S., & Yamada, K. (2020, June 20). Social Comparisons and Cooperation During COVID-19. https://doi.org/10.31234/osf.io/rsbmz