In-Mind blog

Waarom de meeste mensen niet overstappen van zorgverzekering

• geschreven door Laurens van Gestel

Het is weer December. De maand van de kortste dag van het jaar, van ‘Zie de maan schijnt door de bomen’ en van het optuigen van de kerstboom. Maar de Decembermaand is ook de maand waarin Nederlanders de kans hebben om over te stappen van zorgverzekeraar. En hoewel het voordelig kan zijn om over te stappen, benutten velen deze kans niet. In deze blog gaan we op zoek naar een verklaring hiervoor.

_{Afbeelding van Pixabay.com (https://pixabay.com/nl/gezondheid-zorg-geneeskunde-gezonde-2082630/), CC0 1.0 (https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/deed.nl)}

Afgelopen jaar stapten ruim 1 miljoen Nederlanders over van zorgverzekeraar. Al jaren schommelt het percentage overstappers rond de 6 procent. Eén van de meest genoemde redenen om afgelopen jaar niet over te stappen was dat de premie nauwelijks veranderde (NOS, 2018). Maar in tegenstelling tot het afgelopen jaar valt er dit jaar wel wat te kiezen. De premies voor de basisverzekering stijgen dit jaar bij alle zorgverzekeraars en er zijn wezenlijke verschillen tussen de verzekeraars in de mate van stijging. Het verschil in premie voor alleen al de basisverzekering kan op jaarbasis oplopen met enkele tientjes tot maximaal 144 euro (Consumentenbond, 2018). Het kan dus lonen om je eens flink te verdiepen in de prijsverschillen tussen de verzekeraars.

Maar er zijn natuurlijk meer verschillen tussen de verzekeraars dan alleen de prijs voor de basisverzekering. Zo zullen veel verzekerden overwegen om een aanvullende verzekering of een tandartsverzekering af te sluiten. Uiteraard zijn er verschillen tussen verzekeraars in de prijs van deze aanvullende verzekeringen, maar ook in de vergoeding van de verschillende ziektekosten en de afgesloten contracten met zorgverleners. Het is al met al een complexe afweging die voor veel consumenten nauwelijks te overzien is.

Daar komt bij dat de basiskennis van Nederlanders over de zorgverzekering ondermaats is. Uit een jaarlijkse vragenlijst van vergelijkingssite Pricewise (2018) onder 1000 consumenten blijkt dat bijna de helft van de deelnemers niet weet wat voor type (natura-, restitutie-, of basispolis) basisverzekering zij hebben. Daarnaast blijkt er een gebrek aan kennis te zijn over de verschillen tussen de eigen bijdrage en het eigen risico.

Het is dus niet verwonderlijk dat 60 procent van de Nederlanders nog altijd bij dezelfde zorgverzekeraar zit sinds de invoering van het nieuwe zorgstelsel in 2006. Op het moment dat keuzes complex worden en de risico’s onduidelijk zijn, houdt men graag vast aan de status quo: men behoudt het liefst wat men al heeft (Kahneman, Knetsch & Thaler, 1991). In het geval van het overstappen van zorgverzekering is het voor de consument nauwelijks te overzien waar op gelet moet worden en wat de juiste beslissing is. En dus blijft men bij dezelfde zorgverzekeraar.

Toch zullen er ook mensen zijn die voornemens zijn om zich dit jaar echt eens te gaan verdiepen in hun zorgverzekering en de alternatieven, maar het net zo lang uitstellen totdat de kurk van de champagnefles is en ze zich realiseren dat ze nog steeds bij dezelfde verzekeraar zitten. Veel mensen weten dat het kan lonen om over te stappen en zullen de intentie hebben om zich hierin te verdiepen, maar doen dit uiteindelijk toch niet. Dit wordt de intention-behavior gap genoemd: de kloof tussen het voornemen en daadwerkelijk uitvoeren van gedrag (Sheeran & Webb, 2016). 

Ook uitstelgedrag speelt hierbij een rol. Sommige mensen willen echt wel overstappen, maar het is een vervelend klusje om alle polissen van a tot z uit te pluizen en te vergelijken. We stellen deze klus dus liever uit tot een later moment en voor je het weet is het te laat om nog over te kunnen stappen. Met name vervelende of complexe beslissingen stellen we graag uit (Steel, 2007).

Tot slot beschrijft de wetenschappelijke literatuur dat mensen risico’s zoveel mogelijk proberen te vermijden wanneer de uitkomsten van hun keuzes onzeker zijn (risico-aversie). In dit soort situaties kiest men liever voor een veilige, bekende optie dan voor een optie waarvan men denkt dat de risico’s groter zijn (Kahneman, Knetsch & Thaler, 1991). Het overstappen naar een andere zorgverzekeraar gaat gepaard met onzekerheden en onduidelijkheden en dus kan het zo zijn dat men deze ogenschijnlijke risico’s het liefst vermijdt.

Er zijn dus een aantal verschillende psychologische aspecten die een rol spelen bij het niet veranderen van zorgverzekering. Mocht u het plan hebben opgevat om dit jaar echt eens de verschillende opties met elkaar te vergelijken en te kijken of het zin heeft om over te stappen, dan stel ik voor dat u nu uw agenda erbij pakt en een moment inplant om u te verdiepen in uw zorgverzekering. Succes gegarandeerd!

Referenties

Consumentenbond (2018). Premieoverzicht basiszorgverzekeringen. Verkregen van: https://www.consumentenbond.nl/zorgverzekering/premieoverzicht-zorgverzekering

Kahneman, D., Knetsch, J. L., & Thaler, R. H. (1991). Anomalies: The Endowment Effect, Loss Aversion, and Status Quo Bias. Journal of Economic Perspectives, 5(1), 193–206.

NOS (2018). Overstappers zorgverzekering laagste in jaren. Vergregen van: https://nos.nl/artikel/2211042-overstappers-zorgverzekering-laagste-in-jaren.html

Pricewise (2018). Zorgkennis Nederland opnieuw ondermaats. Verkregen van: https://www.pricewise.nl/blog/zorgkennisonderzoek-2018/

Sheeran, P., & Webb, T. L. (2016). The intention–behavior gap. Social and Personality Psychology Compass, 10(9), 503-518.

Steel, P. (2007). The nature of procrastination: A meta-analytic and theoretical review of quintessential self-regulatory failure. Psychological Bulletin, 133(1), 65-94.