In-Mind blog

Waarom we onze AirBnB-host al vertrouwen vóór we hem kennen.

• geschreven door Mathias Van der Biest

Afbeeldingen van Pexels en bewerkt in Powerpoint. 

  

Waarom halen we informatie uit gezichten?

In onze snelle samenleving, waarin we voortdurend informatie moeten verwerken, vallen we vaak terug op intuïtieve vuistregels om beslissingen te nemen. Een van deze vuistregels is het beoordelen van de sociale eigenschappen van onze gesprekspartner op basis van hun gezicht. De voorbije decennia is veel onderzoek verricht naar de vraag welke sociale eigenschappen we spontaan afleiden uit gezichten (Todorov, 2008a, 2008b; Todorov et al., 2015). Onderzoek laat zien dat we soms al binnen 30 milliseconden een indruk vormen, puur op basis van gezichtsuitdrukking (Bar et al., 2006; Willis & Todorov, 2006).

Een verklaring hiervoor is de neiging om emoties te overinterpreteren. (Zebrowitz & Montepare, 2008). Vrolijke of vrouwelijke gezichten worden vaak als betrouwbaar gezien, terwijl pijnlijke of afkeurende expressies eerder als onbetrouwbaar worden beoordeeld (Van der Biest et al., 2023). Mannelijkere gezichten worden daarentegen sneller als dominanter ervaren (Oosterhof & Todorov, 2008).

Deze overinterpretatie van emoties heeft waarschijnlijk een evolutionaire oorsprong. Zo schatten we sneller in wie we kunnen vertrouwen en wie we beter kunnen vermijden. Zelfs pasgeborenen en peuters tonen al een voorkeur voor gezichten die betrouwbaar lijken (Todorov et al., 2015) en kinderen beschouwen dominante gezichten als intelligenter (Kruger & Lourenco, 2025).

 

De invloed van eerste indrukken op beslissingen

Die spontane indrukken blijven niet zonder gevolg: ze beïnvloeden ook hoe we ons gedragen en welke beslissingen we nemen. Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat het gezicht van een Airbnb-verhuurder meebepaalt hoeveel we bereid zijn te betalen voor een kamer, waarbij een betrouwbaar uiterlijk mensen  aanzet om meer te betalen (Ert et al., 2016). Zelfs in rechtbanken spelen zulke snelle vooroordelen een rol. Mensen met een onbetrouwbare gezichtsindruk worden sneller veroordeeld en ontvangen zwaardere straffen (Wilson & Rule, 2015). Verder gebruiken we deze informatie om te beslissen wiens advies we willen gebruiken, en in tijden van vrede beïnvloedt het op wie we stemmen (Little et al., 2012). Dit laatste effect verdween als de politici een mondmasker droegen. Dit toont aan dat gezichten een grote invloed hebben op ons gedrag en de keuzes die we maken. Gezichten sturen dus niet alleen onze sociale indrukken, maar ook ons gedrag, bij zowel kinderen als volwassenen. 

 

Veranderen deze indrukken over tijd heen?

Gezichtsindrukken vertellen natuurlijk niets over hoe betrouwbaar of dominant iemand echt is. De vraag is dan of we ons kunnen ontdoen van zulke stereotype vooroordelen. Recent onderzoek aan de Universiteit Gent toonde aan dat deze vooroordelen beperkt zijn in de tijd. Wanneer betrouwbare en onbetrouwbare adviseurs identieke informatie gaven, bleken participanten aanvankelijk beïnvloed door het gezicht van de adviseur, maar niet meer tegen het einde van het experiment. Ze leerden namelijk dat beide even betrouwbaar waren (Van der Biest et al., 2025).

Dit sluit aan bij eerder onderzoek dat betrouwbaarheid beschouwt als een dynamisch concept (Chang et al., 2010). We vormen eerst een indruk op basis van het uiterlijk, maar kunnen die bijstellen via ervaring. Toch blijven eerste indrukken vaak hardnekkig aanwezig. Andere studies tonen aan dat ze zelfs na herhaalde interacties standhouden (Rezlescu et al., 2012) en ook ouderen blijven een sterkere betrouwbaarheids bias vertonen (Suzuki, 2018). Dit kan negatieve gevolgen hebben, want betrouwbare gezichten hebben niet noodzakelijk betrouwbare bedoelingen. Bewustwording van deze bias is dus cruciaal.

 

Stereotypen in het dagelijks leven

In ons dagelijks leven laten we ons verleiden tot het gebruik van gemakkelijke en beschikbare bronnen van informatie om beslissingen te maken. Een vaak gebruikt vooroordeel is het bepalen van de betrouwbaarheid en dominantie van anderen op basis van uiterlijke kenmerken zoals het gezicht. Denk maar aan die hippe influencer of bekende publieke figuur die een product aanprijst op sociale media. Het is belangrijk om rekening te houden met het feit dat mensen met een onbetrouwbaar uiterlijk niet per se onbetrouwbaar zijn en andersom voor een betrouwbaar uiterlijk. Beoordeel een boek dus niet enkel op basis van de kaft, maar ook op basis van de inhoud. We kunnen onze eerste indrukken niet uitschakelen, maar wel leren ze te herkennen. Wie zich daarvan bewust is, kijkt misschien net iets dieper dan het gezicht aan de andere kant van het scherm.

 

Referenties

Bar, M., Neta, M., & Linz, H. (2006). Very first impressions. Emotion, 6(2), 269–278. https://doi.org/10.1037/1528-3542.6.2.269 

Chang, L. J., Doll, B. B., van ’t Wout, M., Frank, M. J., & Sanfey, A. G. (2010). Seeing is believing: Trustworthiness as a dynamic belief. Cognitive Psychology, 61(2), 87–105. https://doi.org/10.1016/j.cogpsych.2010.03.001 

Ert, E., Fleischer, A., & Magen, N. (2016). Trust and reputation in the sharing economy: The role of personal photos in Airbnb. Tourism Management, 55, 62–73. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2016.01.013 

Kruger, R., & Lourenco, S. F. (2025). Facial dominance overrides gender in children’s stereotypes about intelligence. Scientific Reports, 15(1), 3065. https://doi.org/10.1038/s41598-025-86626-3 

Little, A. C., Roberts, S. C., Jones, B. C., & DeBruine, L. M. (2012). The perception of attractiveness and trustworthiness in male faces affects hypothetical voting decisions differently in wartime and peacetime scenarios. Quarterly Journal of Experimental Psychology, 65(10), 2018–2032. https://doi.org/10.1080/17470218.2012.677048 

Oosterhof, N. N., & Todorov, A. (2008). The functional basis of face evaluation. Proceedings of the National Academy of Sciences, 105(32), 11087–11092. 

Rezlescu, C., Duchaine, B., Olivola, C. Y., & Chater, N. (2012). Unfakeable Facial Configurations Affect Strategic Choices in Trust Games with or without Information about Past Behavior. PLoS ONE, 7(3), e34293. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0034293 

Suzuki, A. (2018). Persistent Reliance on Facial Appearance Among Older Adults When Judging Someone’s Trustworthiness. The Journals of Gerontology: Series B, 73(4), 573–583. https://doi.org/10.1093/geronb/gbw034 

Todorov, A. (2008a). Evaluating Faces on Trustworthiness. Annals of the New York Academy of Sciences, 1124(1), 208–224. https://doi.org/10.1196/annals.1440.012

 Todorov, A. (2008b). Evaluating faces on trustworthiness: An extension of systems for recognition of emotions signaling approach/avoidance behaviors. Annals of the New York Academy of Sciences, 1124, 208–224. https://doi.org/10.1196/annals.1440.012

 Todorov, A., Olivola, C. Y., Dotsch, R., & Mende-Siedlecki, P. (2015). Social Attributions from Faces: Determinants, Consequences, Accuracy, and Functional Significance. Annual Review of Psychology, 66(1), 519–545. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-113011-143831 

Van der Biest, M., Cracco, E., Riva, P., & Valentini, E. (2023). Should I trust you? Investigating trustworthiness judgements of painful facial expressions. Acta Psychologica, 235, 103893. https://doi.org/10.1016/j.actpsy.2023.103893 

Van der Biest, M., Verschooren, S., Verbruggen, F., & Brass, M. (2025). Don’t judge a book by its cover: The effect of perceived facial trustworthiness on advice following in the context of value-based decision-making. Journal of Experimental Social Psychology, 118, 104719. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2024.104719 

Willis, J., & Todorov, A. (2006). First impressions: Making up your mind after a 100-ms exposure to a face. Psychological Science, 17(7), 592–598. https://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2006.01750.x 

Wilson, J. P., & Rule, N. O. (2015). Facial Trustworthiness Predicts Extreme Criminal-Sentencing Outcomes. Psychological Science, 26(8), 1325–1331. https://doi.org/10.1177/0956797615590992

 Zebrowitz, L. A., & Montepare, J. M. (2008). Social Psychological Face Perception: Why Appearance Matters. Social and Personality Psychology Compass, 2(3), 1497–1517. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2008.00109.x