Weet jij alles over dat ene beladen onderwerp? Think again

Weet jij precies hoe het klimaat verandert? Ken je de ins en outs van mRNA vaccinaties? Begrijp je precies waar het over gaat als het over CRISPR-Cas gaat? Misschien is het dan verstandig om toch even bij jezelf te rade te gaan of je echt zoveel verstand hebt van al die onderwerpen. Onderzoek laat namelijk zien dat zelf ingeschatte kennis niet altijd gepaard gaat met objectieve kennis.

 Afbeelding van Max Fischer via Pexels

We kennen allemaal wel iemand die zegt van alles te weten over allerlei complexe onderwerpen, maar waarvan je je afvraagt of het echte kennis of grootspraak is. Verschillende recente onderzoeken stellen dat het zomaar zou kunnen dat diegene vooral het idee heeft veel te weten, maar eigenlijk weinig objectieve kennis heeft. De resultaten van die onderzoeken laten namelijk zien dat mensen die zeggen veel te weten over beladen, complexe onderwerpen, denk aan het klimaat, vaccinaties en genetische modificatie, soms juist heel slecht scoren op metingen van objectieve kennis. Hoe kan dat?

Het antwoord op die vraag heeft te maken met de onderwerpen waar we het over hebben. Het gaat hier over allemaal behoorlijk beladen en gepolitiseerde zaken. Veel gesprekken over het klimaat, bijvoorbeeld, gaan al snel over de politieke afwegingen die gemaakt moeten worden. Waar moeten de windmolens komen en hoe stimuleer je energiebesparing? Dat geldt ook voor andere beladen onderwerpen, zoals genetische modificatie, en al helemaal voor vaccinaties. Sinds de pandemie is het moeilijk om het over vaccinaties te hebben zonder dat het gesprek een politiek beladen tintje krijgt. 

Die beladenheid maakt dat we graag een mening vormen over die onderwerpen, waarbij we soms vinden dat onze mening superieur is aan die van anderen. Daar beginnen de problemen. Het idee dat jouw mening over politieke onderwerpen beter is dan die van anderen hangt samen met het hebben van weinig objectieve kennis over die onderwerpen (Hall & Raimi, 2018). Vooral mensen met overtuigingen die in strijd zijn met de wetenschappelijke consensus zijn hier gevoelig voor. Gemiddeld genomen zijn mensen die extreem tegen genetisch gemodificeerd voedsel zijn ook vaak diegenen die zeggen er het meest van te weten, terwijl ze eigenlijk juist weinig objectieve kennis hebben (Fernbach, Light, Scott, Inbar, & Rozin, 2019). Dat geldt ook voor vaccinaties: mensen die zeggen meer te weten over autisme dan dokters en wetenschappers hebben gemiddeld juist weinig objectieve kennis over dit onderwerp. Bovendien zijn diezelfde mensen ook vaker sterk tegen beleid voor kindervaccinatie, wat weer te maken heeft met een onjuiste, maar door sommigen veronderstelde link tussen het BMR vaccin en autisme (Motta, Callaghan, & Sylvester, 2018)

Recent onderzoek laat zien dat het klimaat, genetisch gemodificeerd voedsel en vaccinaties geen uitzonderingen zijn: dit patroon van hoge zelf ingeschatte kennis die gepaard gaat met lage objectieve kennis is terug te vinden bij meer beladen onderwerpen (Light, Fernbach, Rabb, Geana, & Sloman, 2022). Het gaat dan naast de drie bovengenoemde onderwerpen ook om kernenergie, homeopathische medicijnen, evolutie en de Big Bang theorie. Bovendien blijkt dat de resultaten ook opgaan voor COVID vaccinaties en preventie beleid, zoals het dragen van maskers en social distancing. Zij die zeggen er veel van te weten hebben vaak lagere objectieve kennis, zeker als ze het niet eens zijn met de wetenschappelijke consensus. Denken dat je veel weet over een onderwerp kan dus zomaar het tegenovergestelde betekenen.

Wat kunnen we hiervan leren? Een les zou kunnen zijn dat we voorzichtig moeten zijn met het al te stellig verkondigen van onze overtuigingen en meningen. Juist wanneer je denkt dat je alles weet over een belangrijk en beladen onderwerp kan je er helemaal naast zitten. Tijdens een verhit debat kan het moeilijk zijn om de verleiding te weerstaan om heel zelfverzekerd uitspraken te doen, maar achteraf ontdekken dat je het bij het verkeerde eind had is al helemaal geen pretje. Dus denk je alles te weten over dat beladen onderwerp? Think again.

Referenties

Fernbach, P. M., Light, N., Scott, S. E., Inbar, Y., & Rozin, P. (2019). Extreme opponents of genetically modified foods know the least but think they know the most. Nature Human Behaviour, 3(3), 251–256. https://doi.org/10.1038/s41562-018-0520-3

Hall, M. P., & Raimi, K. T. (2018). Is belief superiority justified by superior knowledge? Journal of Experimental Social Psychology, 76, 290–306. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2018.03.001

Light, N., Fernbach, P. M., Rabb, N., Geana, M. V, & Sloman, S. A. (2022). Knowledge overconfidence is associated with anti-consensus views on controversial scientific issues. Science Advances, 8(29), 1–11. https://doi.org/10.1126/sciadv.abo0038

Motta, M., Callaghan, T., & Sylvester, S. (2018). Knowing less but presuming more: Dunning-Kruger effects and the endorsement of anti-vaccine policy attitudes. Social Science & Medicine, 211(June), 274–281.
https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2018.06.032