Polyamorie kan beter zijn dan monogamie
Tegenwoordig zijn er veel meer soorten romantische relaties dan vroeger. Denk bijvoorbeeld aan heteroseksuele relaties die traditionele gender normen afwijzen, zoals situaties waarbij de vrouw meer verdient dan de man. Ook lesbische en homoseksuele relaties zijn inmiddels gelukkig breed geaccepteerd binnen onze samenleving. Met de groeiende zelfstandigheid van trans en non-binaire personen zien we bovendien een grotere variatie in relatievormen, zoals een relatie tussen een vrouw die geboren is als man, een trans vrouw, en een vrouw geboren als vrouw, een cis vrouw.
Een andere romantische relatievorm die door steeds meer mensen wordt beoefend, is polyamorie (Haupert et al., 2017; Træen & Thuen, 2022). Op basis van een monitor over seksuele gezondheid wordt er geschat dat in Nederland onder mensen tussen de 25 en 79 jaar tussen de 65 en 140 duizend mensen meerdere vaste partners hebben (Stichting Pluk de Liefde, 2020; Rutgers, n.d.). In Amerika, een land met 350 miljoen inwoners, is geschat dat het kan gaan om ongeveer 2 tot 23% van de bevolking, wat neerkomt op minimaal 1.44 miljoen personen (Rubel & Burleigh, 2020).
Polyamorie heeft de afgelopen paar jaar meer bekendheid gekregen, zowel binnen de maatschappelijke als wetenschappelijke wereld (Haupert et al., 2017), onder andere door media-aandacht, zoals televisieseries ("You Me Her", IMDb, n.d.) en wetenschappelijke rapportages over het fenomeen (Stichting Pluk de Liefde, 2020; Rutgers, n.d.). Net als andere relatievormen kunnen mensen in polyamoureuze relaties soms te maken krijgen met verminderde acceptatie binnen onze samenleving en dat terwijl relatiekwaliteit hoger kan zijn in een polyamoureuze relatie dan een monogame relatie (Sheff, 2020).
Wat is polyamorie eigenlijk?
Polyamorie is de overtuiging en praktijk van het liefhebben van meerdere personen tegelijk op een ethische en integere manier (McCullough & Hall, 2003). Een belangrijk aspect in deze definitie is ‘ethiek’. Ethiek binnen polyamorie betekent het openlijk en eerlijk aangaan van meerdere romantische relaties, waarbij de betrokken partijen hierover afspraken maken (Cardoso, Pascoal, & Maiochi, 2021). Dit onderscheidt polyamorie duidelijk van vreemdgaan.
Net als homoseksualiteit is polyamorie geen keuze, maar een seksuele overtuiging. Deze overtuiging kan in de loop van het leven veranderen, wat suggereert dat seksualiteit fluïde is. Mensen kunnen dus van monogaam naar polyamoureus gaan of andersom. Of dit komt doordat zij iets in zichzelf ontdekken wat er altijd al was, zoals bij homoseksualiteit, of dat het iets is wat zich ontwikkelt gedurende het leven, daar is voor zover wij weten nog geen wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.
Polyamorie moet niet verward worden met polygamie, dat specifiek gaat over trouwen met meerdere personen, een praktijk die in de meeste landen illegaal is. Een uitzondering is polygyny, waarbij een man getrouwd is met meerdere vrouwen, wat legaal is in zo’n 50 landen, voornamelijk in Afrika (World Population Review, n.d.).
Wat zijn verschillende typen polyamoureuze relaties?
Een interessant onderdeel van polyamoreuze relaties is niet alleen het aantal partners, maar ook het type partner dat je kunt hebben. Bij monogamie heb je één levenspartner met wie je de meeste intimiteit en verbinding aangaat in allerlei vormen, zoals financieel, vastgoed, en kinderen. Bij polyamorie ga je deze verbindingen aan met meer dan één persoon, wat tot veel verschillende dynamieken kan leiden. In de wetenschappelijke literatuur wordt bij polyamorie vaak onderscheid gemaakt tussen primaire en secundaire partners:
-
Primaire partners hebben veel onderlinge afhankelijkheid, lijken daarbij sterk op de constructie tussen twee monogame personen, en delen vaak een huishouden, financiën en kinderen (Balzarini et al., 2019).
-
Secundaire partners zijn minder afhankelijk en delen minder tijd, energie en verbinding met elkaar (Balzarini et al., 2019).
Niet iedereen in een polyamoreuze relatie kan zich vinden in deze onderverdeling van primair-secundair, omdat sommigen moeite hebben met het hiërarchische aspect waarbij sommige relaties als meer waardevol worden gezien dan andere (Sheff, 2014). Alternatieve relatiestructuren zoals co-primair en non-primair worden dan ook beschreven en beoefend door veel polyamoureuze personen (Balzarini et al., 2019; Labriola, 2003):
-
Co-primair houdt in dat iemand meerdere primaire partners heeft, bijvoorbeeld meerdere personen met wie iemand een kind deelt of samenwoont (Balzarini et al., 2019).
-
Non-primair wordt gekenmerkt door een gelijke verdeling van commitment tussen alle partners, omdat geen enkele partner meer commitment krijgt dan een ander (Balzarini et al., 2019).
Relatiekwaliteit binnen monogame of polyamoureuze relaties
Relatiekwaliteit is verschillend per typen polyamoureuze relaties, maar is in sommige gevallen hoger dan monogame relaties. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat primaire partners meer geaccepteerd worden dan secundaire partners, wellicht omdat secundaire relaties meer in het teken van seks staan (Balzarini et al., 2019) en daardoor als meer vrijblijvend kunnen worden gezien. Een primaire relatie in polyamorie wordt gekenmerkt door hogere relatiekwaliteit van ten opzichte van andere relatie-opties (waaronder monogamie!). Interessant is dat in co- en non-primaire relaties, waarbij er dus minder verschil is in hoe de partners worden gewaardeerd ten opzichte van elkaar, kleinere verschillen zijn tussen primaire en secundaire partners (Balzarini et al., 2019). Kortom: de verschillen tussen primaire en secundaire partners zijn kleiner in relatiestructuren die minder hiërarchisch zijn.
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen in polyamoureuze relaties een hoger niveau van acceptatie van vrienden, tevredenheid, kwaliteit van alternatieven, toewijding en investering ervaren richting hun primaire partners dan monogame deelnemers. De relatiekwaliteit voor secundaire partners is daarentegen niet beter dan die in monogame relaties. Deze verbetering in relatiekwaliteit geldt enkel voor primaire relaties; non-primaire relaties verschillen niet in relatiekwaliteit van monogame relaties (Balzarini et al., 2019). Voor secundaire partners is de relatiekwaliteit zelfs aanzienlijk slechter dan in een primaire of monogame relaties (Balzarini et al., 2019).
De studie van Balzarini en collega’s laat zien dat polyamoreuze relaties veelzijdig en divers zijn (2019). Hoewel er uitdagingen zijn, bereiken veel mensen in polyamoreuze relaties hoge niveaus van betrokkenheid, tevredenheid en investering binnen hun relaties. De resultaten suggereren dat de kwaliteit van relaties in polyamoreuze settings vergelijkbaar kan zijn met, of zelfs beter kan zijn dan, die in monogame relaties, vooral wanneer het gaat om primaire of co-primaire partners.
Dus, twijfel je nog over welke vorm van relatie bij jou past, dan raadt de wetenschap je aan om voor een primaire polyamoureuze relatie te gaan!
Referenties
Balzarini RN, Dharma C, Kohut T, Campbell L, Lehmiller JJ, Harman JJ, Holmes BM. Comparing Relationship Quality Across Different Types of Romantic Partners in Polyamorous and Monogamous Relationships. Arch Sex Behav. 2019 Aug;48(6):1749-1767. doi: 10.1007/s10508-019-1416-7. Epub 2019 May 8. PMID: 31069571.
Cardoso, D., Pascoal, P. M., & Maiochi, F. H. (2021). Defining polyamory: A thematic analysis of lay people’s definitions. Archives of sexual behavior, 50(4), 1239-1252.
Haupert, M. L., Gesselman, A. N., Moors, A. C., Fisher, H. E., & Garcia, J. R. (2017). Prevalence of experiences with consensual nonmonogamous relationships: Findings from two national samples of single Americans. Journal of Sex & Marital Therapy, 43(5), 424-440.
IMDb. (n.d.). You Me Her. IMDb. Retrieved August 8, 2024, from https://www.imdb.com/title/tt5179408/
Labriola, K. (2003). Models of open relationships. Retrieved August 07, 2024, from http://www.cat-and-drago n.com/stef/poly/Labri ola/open.html.
McCullough, D., & Hall, D. S. (2003). Polyamory: What it is and what it isn’t. Electronic Journal of Human Sexuality, 6(1), 35-48.
Rubel, A. N., & Burleigh, T. J. (2020). Counting polyamorists who count: Prevalence and definitions of an under-researched form of consensual nonmonogamy. Sexualities, 23(1- 2), 3-27.
Rutgers. (n.d.). Sexual health in the Netherlands. https://rutgers.nl/onderzoeken/seksuele- gezondheid-in-nederland/
Sheff, E. (2014). The polyamorists next door: Inside multiple partner relationships and families. Lanham, MD: Rowman & Littlefield.
Sheff, E. (2020). Polyamory is deviant–but not for the reasons you may think. Deviant Behavior, 41(7), 882-892.
Stichting Pluk de Liefde. (2020, December 3). How many polyamorists are there? Pluk de Liefde. https://www.plukdeliefde.nl/onderzoek/hoeveel-polyamoristen-zijn-er/
Træen, B., & Thuen, F. (2022). Non-consensual and Consensual Non-monogamy in Norway. International Journal of Sexual Health, 34(1), 65-80.
World Population Review. (n.d.). Countries where polygamy is legal. Retrieved August 7, 2024, from https://worldpopulationreview.com/country-rankings/countries-where-polygamy- is-legal
Auteur(s) van het artikel
Jamie Breukel
Jamie Breukel heeft de Research Master Psychologie met een tweedelige major in Sociale Psychologie en Methoden & Statistiek afgerond aan...more